De Eenzaamheid

De wens om erbij te horen, gezien te worden en ertoe te doen is een fundamentele en existentiële menselijke behoefte. Toch blijken steeds meer mensen gevoelens van eenzaamheid te ervaren. Daarmee vormt het een actueel onderwerp, zowel in het maatschappelijk debat als in de spreekkamers van de Ggz.

Dit symposium op 5 september biedt een brede verkenning van dit steeds urgentere thema. Maar, hoe definiëren we eenzaamheid anno 2025? En wat is momenteel de prevalentie ervan? Wat is het onderscheid tussen “sociale eenzaamheid” en “emotionele eenzaamheid”? Hoe hangt dit samen met het wegvallen van traditionele structuren, toenemende individualisatie of de opkomst van sociale media? En welke maatschappelijke en sociale ontwikkelingen dragen verder bij aan dit groeiende fenomeen? Ook belichten we eenzaamheid bij specifieke groepen, zoals jongeren en ouderen. Hoe kleuren onze normen, waarden en ideeën over neurodiversiteit onze perceptie van eenzaamheid? En wat denken we van zelfverkozen eenzaamheid?

We gaan op zoek naar de uiteenlopende psychodynamische betekenissen van eenzaamheid zoals zich dat weerspiegelt in verbondenheid, zingeving en andere existentiële thema’s. Maar ook de gevolgen van eenzame opsluiting zoals in de forensische psychiatrie of jeugdzorg, krijgen de aandacht.

In plenaire presentaties worden maatschappelijke en filosofische inzichten afgewisseld met voorbeelden van praktische handvatten voor de dagelijkse hulpverleningspraktijk. Ook worden bestaande initiatieven en programma’s die helpen gevoelens van eenzaamheid te herkennen en verminderen toegelicht en besproken.

Het Curriculum Grenzeloos staat onder redactie van Theo Ingenhoven en Annemieke Noteboom. Het doel van het curriculum is om GGz-professionals via een serie geaccrediteerde programma’s nascholing te bieden over relevante ontwikkelingen die de eigen praktijk verrijken. Gekozen thema’s overstijgen de beperkende diagnostische classificaties, verleggen de grenzen van het eigen therapieaanbod en hebben oog voor de maatschappelijke context.

Klik op de presentatietitel voor meer informatie

09:00 – 09:30 uur

Ontvangst en registratie

09:30 – 09:45 uur

Eenzaamheid anno nu – Annemieke Noteboom

Eenzaamheid en psychische problemen zijn nauw met elkaar verbonden en kunnen elkaar versterken. Onderzoek van het Trimbos-instituut toont aan dat volwassenen die zich eenzaam voelen een groter risico lopen om ernstige stemmings-, angst- of middelenstoornissen te ontwikkelen. Daarnaast komt eenzaamheid verhoudingsgewijs meer voor bij mensen met psychische problematiek. Het is daarom essentieel voor GGz-professionals om aandacht te besteden aan – en hun kennis te vergoten over eenzaamheid.

09:45 – 10:30 uur

Eenzaamheid vanuit een maatschappelijk perspectief – prof. dr. Theo van Tilburg

Eenzaamheid is een individuele ervaring, maar de maatschappij bepaalt ook de mogelijkheden om goede sociale relaties te ontwikkelen. In deze presentatie komt aan bod dat individualiteit en het nemen van eigen regie in onze samenleving belangrijk is om eenzaamheid te voorkomen, en hoe dit historisch te interpreteren is in het proces van modernisering. De COVID-19 pandemie heeft geleid tot een sterke toename van eenzaamheid, is dit overwonnen? Om antwoord te geven op o.a. deze vraag, worden de gegevens gebruikt uit Europees vergelijkend onderzoek en uit twee longitudinale studies in Nederland, met leeftijden van 16-102 jaar.

10:30 – 10:50 uur

Intermezzo | De Buurtcamping – Roderik Schaepman

Roderik Schaepman is initiatiefnemer van De Buurt; een organisatie die samen met buurtbewoners verbindende activiteiten organiseert zoals Buurtcampings en Buurtbankjes. Zo realiseren ze 1 miljoen ontmoetingen per jaar en bieden ze een vrolijke oplossing voor maatschappelijke uitdagingen zoals polarisatie en eenzaamheid.

10:50 – 11:20 uur

Koffiepauze

11:20 – 11:40 uur

Intermezzo | De Interventie Vangnetwerken – Jenny Zwijnenburg

De interventie Vangnetwerken richt zich op zelfstandig wonende wijkbewoners in een (dreigend) sociaal isolement. Zij voelen zich eenzaam en willen meer contacten, maar missen sociale vaardigheden. Zij hebben een ‘sociale gebruiksaanwijzing’ en de steun van een professional nodig in een groep te functioneren. De deelnemers aan vangnetwerken bevinden zich veelal in een grensgebied tussen zorg en welzijn. Zij maken gebruik van divers zorgaanbod (waaronder GGZ-zorg) en maken als zelfstandig wijkbewoner deel uit van de wijk. Bij de interventie Vangnetwerken vormen de deelnemers een groep die werkt als een professioneel ondersteund alternatief voor een persoonlijk sociaal netwerk. Dit vervangend sociaal netwerk is gericht op het verlichten van sociaal isolement van de deelnemers In deze presentatie wordt ingegaan op de werkzame elementen van de interventie en op de benodigde samenwerking tussen zorg en welzijn om van een vangnetwerk een succes te maken.

11:40 – 12:25 uur

Een filosofisch perspectief – prof. dr. Anja Machielse

In de filosofie wordt eenzaamheid van oudsher opgevat als een fundamenteel aspect van het menselijk bestaan waarin de mens uiteindelijk op zichzelf is aangewezen; we leven en sterven alleen en zijn fundamenteel afgescheiden van anderen. Tegelijk hebben we anderen nodig om onszelf te ontwikkelen en iets van ons leven te maken. Hoe gaan we om met de spanning tussen individuele autonomie en verwachtingen van de sociale omgeving? Hoe kan de pijnlijke ervaring van eenzaamheid ons helpen om ons te ontwikkelen tot een tot een sterk individu dat eigen keuzes maakt?

12:25 – 13:25 uur

Lunch

13:25 – 14:05 uur

De weg naar verbinding: zelfonthulling als therapeutisch instrument bij eenzaamheid – dr. Quin van Dam

Eenzaamheid wordt vaak als negatief ervaren, vooral wanneer deze voortkomt uit een diepgeworteld gevoel van afwijzing of schaamte. Dit zien we bij mensen die in hun jeugd liefde en veiligheid hebben gemist en zichzelf als onbemind beschouwen. Dit gevoel van innerlijke opsluiting blijft vaak bestaan in het volwassen leven.
Toch kan eenzaamheid ook een kans zijn om opnieuw contact te maken met het eigen innerlijk. In deze ‘eenzame ruimte’ kunnen we onze gedachten en gevoelens verkennen en een nieuwe relatie met onszelf ontwikkelen. Psychotherapie speelt hierin een cruciale rol. Zelfonthulling, waarbij de therapeut op gepaste momenten laat zien dat het contact hem of haar raakt, kan patiënten helpen om zich open te stellen en zich opnieuw verbonden te voelen. In de presentatie bespreek ik deze psychodynamische kijk op eenzaamheid en illustreer ik met praktijkvoorbeelden en videofragmenten hoe therapeuten zelfonthulling inzetten.

14:05 – 14:25 uur

Intermezzo* | Jongeren bij @Ease – dr. Rianne Klaassen

Rianne Klaassen, kinder en jeugdpsychiater en mede oprichter van www.ease.nl spreekt over eenzaamheid onder jongeren, mogelijke factoren van invloed, en hoe www.ease.nl, ontwikkeld met, voor en door jongeren een verbindende rol kan spelen voor jongeren.
Ze deelt verhalen en inzichten uit gesprekken met jongeren die zich onbegrepen of alleen voelen, en pleit voor laagdrempelige ondersteuning.

14:25 – 15:00 uur

Eenzaam en alleen – dr. Ronald Rijnders

De psychische impact van extreme isolatie is groot. Aan de hand van verschillende casus, waaronder die van Marokkaanse ex-militairen en geïsoleerde vreemdelingen, wordt in deze presentatie belicht wat de schrijnende gevolgen van langdurige eenzaamheid en sociaal isolement zijn bij kwetsbare groepen binnen (vreemdelingen)detentie. Daarnaast worden de overlevingskrachten besproken.

15:00 – 15:30 uur

Theepauze

15:30 – 15:50 uur

Intermezzo* | Voor naasten van gedetineerden – Heleen van Tamelen

De lezing belicht de vaak onzichtbare eenzaamheid van naasten van gedetineerden. Familieleden, partners en kinderen ervaren gevoelens van isolement, schaamte en maatschappelijke uitsluiting. Ze dragen een zware emotionele last, vaak zonder passende ondersteuning. Stichting S.A.N.G. biedt een luisterend oor, herkenning en praktische hulp, en pleit voor meer bewustwording en erkenning van deze vergeten groep binnen het justitiële en sociale domein.

15:50 – 16:30 uur

Eenzaamheid in relaties – Jan Baars

Verbinding en verbondenheid worden de laatste jaren veelvuldig genoemd als kenmerken van partnerrelatie en gezinsrelaties. Maar als er binnen deze relaties sprake is van eenzaamheid is dit direct te koppelen aan eventuele pathologie? Hoe krijgt verbondenheid en eventuele eenzaamheid in gezinnen vorm en woorden in de behandeling van echtparen en gezinnen. Er is in de psychotherapie veel aandacht voor de therapeutische relatie. Is er in de relatie ook eenzaamheid bij de client en bij de therapeut en hoe kunnen we die begrijpen? Hoe eenzaam kan de therapeut zich voelen in zijn of haar werkorganisatie en wat heeft dit voor effect op het therapeutisch proces?

16:30 – 17:00 uur

De dag van morgen – Annemieke Noteboom

Hoe vertalen we de vele perspectieven die zijn gedeeld over eenzaamheid naar diagnostiek, behandeling en herstelondersteuning? Hoe verbinden we de maatschappelijke, psychologische en existentiële invalshoeken met elkaar tot de GGz praktijk van alledag?

* Afwisselend van de plenaire presentaties worden praktische initiatieven gedeeld om (ongewenste) eenzaamheid tegen te gaan.

Accreditatie voor het live programma is toegekend door:

NVvP voor psychiaters met 6 punten;
NVP voor psychotherapeuten met 6 punten;
NIP voor eerstelijnspsychologen met 6 punten;
FGzPt voor klinisch (neuro)psychologen met 6 punten.

Jan Baars
is klinisch psycholoog/psychotherapeut en supervisor/opleider/leertherapeut NVRG en NVP. Daarnaast is hij (co)auteur van verschillende boeken over het thema relaties en is hij opleider en supervisor in de systeemtherapie.

Dr. Quin van Dam
is als klinisch psycholoog, psychoanalytisch psychotherapeut, AFT therapeut, werkzaam in eigen praktijk te Reeuwijk. Daarnaast is hij supervisor, docent en auteur van o.a. het handboek Affectfobietherapie in de praktijk en publiceerde hij artikelen over AFT, afweer, weerstand en over existentiële doodsangst.

Dr. Theo Ingenhoven
is als psychiater, psychotherapeut en docent actief betrokken bij de diagnostiek en behandeling van complexe persoonlijkheidsproblematiek. Mede onder zijn redactie verscheen De DSM-5 welbeschouwd (2017), het Handboek persoonlijkheidsstoornissen (2018) en het Praktijkboek persoonlijkheidsdiagnostiek (2024).

Dr. Rianne Klaassen
is kinder- en jeugdpsychiater bij Levvel Amsterdam, en medeoprichter van @ease, waar zij als bestuurslid werkt aan toegankelijke mentale hulp voor jongeren.

Prof. dr. Anja Machielse
is filosoof en emeritus hoogleraar Humanisme en Sociale Weerbaarheid aan de Universiteit voor Humanistiek in Utrecht en lid van de Wetenschappelijke Adviescommissie Eenzaamheid van VWS.

Annemieke Noteboom (dagvoorzitter)
werkt als klinisch psycholoog-psychotherapeut en manager behandelzaken bij het NPI te Amersfoort. Haar klinisch werk en wetenschappelijk onderzoek richt zich met name op cliënten met trauma en persoonlijkheidsproblematiek.

Heleen van Tamelen
is verpleegkundige en medeoprichter van Stichting S.A.N.G. (Steun- en Adviespunt voor Naasten van Gedetineerden). Als moeder van een gedetineerde ervoer zij het isolement en stigma waarmee naasten vaak te maken krijgen. Met S.A.N.G. biedt ze ondersteuning en erkenning aan deze vaak vergeten groep.

Prof. dr. Theo van Tilburg
is socioloog en sociaal-gerontoloog. Hij is emeritus hoogleraar aan de Vrije Universiteit en bijzonder hoogleraar aan het Amsterdam UMC. Zijn onderzoek richt zich op eenzaamheid in een maatschappelijke context, met de meeste aandacht voor volwassenen vanaf 55 jaar. Hij adviseert over beleid en toepassingen in de praktijk.

Dr. Ronald Rijnders
werkt als forensisch psychiater en wetenschappelijk onderzoeker in het Pieter Baan Centrum te Almere. Hij publiceerde o.a. over Marokkaanse ex-militairen die 18 jaar in totale duisternis incommunicado gevangenzaten. Ook is hij lid van een werkgroep die zich het lot aantrekt van in isolatiecellen geplaatste niet-criminele asielzoekers binnen vreemdelingendetentie.

Roderik Schaepman
heeft een maatschappelijk communicatiebureau, is documentairemaker en initiatiefnemer van oa. De Buurt en De Buurtcamping waarmee hij werkt aan buurten waar je elkaar groet, kent en helpt.

Jenny Zwijnenburg
is sociaal werker en ontwikkelde de interventie vangnetwerken om het probleem van sociaal isolement te verlichten. In 2014 werd zij gekozen tot sociaal werker van het jaar. Sindsdien verdiept zij zich in het opschalen en onderzoeken van de interventie. Zij promoveert aan de Hogeschool Utrecht op het vraagstuk van succesvol en duurzaam opschalen.

Opgenomen

Opgenomen zonder accreditatie

€ 250,-

De presentaties worden tijdens het symposium opgenomen en u kunt zich nu alvast inschrijven om deze video te ontvangen. U ontvangt dan binnen twee werkdagen na afloop van de bijeenkomst de kijklink. Via deze link kunt u de video direct bekijken waarbij u deze kunt pauzeren en terugspoelen. Let wel: er is voor de video geen accreditatie aangevraagd.

Wiegerinck Continue Educatie is geregistreerd bij het Centraal Register Kort Beroepsonderwijs (CRKBO). Hierdoor voldoen we aan de kwaliteitscode van onderwijsinstellingen en kunnen we onze nascholingen btw-vrij aanbieden.

Inschrijving
U kunt zich inschrijven via de website en ontvangt binnen 2 werkdagen een bevestiging.

Datum
Vrijdag 5 september 2025

Locatie
Neude11, Utrecht en Online

Betaling
U kunt kiezen voor een betaling per iDeal of een bankoverschrijving. Bij betaling per bank geldt een administratiebijdrage van € 15 en een betaaltermijn van maximaal 21 dagen. Indien de betaaltermijn wordt overschreden wordt er een toeslag van € 45 in rekening gebracht.

Annulering
Indien u binnen de wettelijke bedenktijd van 14 dagen afziet van uw deelname, kunt u dit per e-mail aan ons doorgeven. Na ontvangst van uw e-mail restitueren wij het betaalde bedrag, minus €15 administratiekosten. Na de wettelijke bedenktijd of als de nascholing reeds is aangevangen, bent u het volledige bedrag verschuldigd en kan er geen restitutie plaatsvinden. Eventueel kan een collega uw plaats innemen.

€250,00

Selecteer deelname: Niets geselecteerd

More options

Wissen